ՏԵԽՆՈԼՈԳԻԱԿԱՆ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԳՐԱՖԻԿ: Տեխնոլոգիական գոր-
ծընթացի գրաֆիկի միջոցով որոշվում է աշխատանքային հերթափոխի տար-
բեր ժամանակահատվածներում գոլորշու, ջրի, էլեկտրաէներգիայի, ցրտի պա-
հանջարկը, սահմանվում` սարքերի աշխատանքի սկիզբը և վերջը:
Աշխատանքային փուլի տևողությունը կախված է արտադրվող մթերքի տե-
սակից, ընտրված տեխնոլոգիական սխեմայից, սարքերի աշխատանքի բնույ-
թից և պահածոների շատ տեսակների համար կազմում է 2–3 ժ: Միմյանց հա-
ջորդող գործընթացների միջև ընկած ժամանակը կախված է նախորդ գործըն-
թացի բնույթից, այսպես.
ա) Երկու գործընթացների միջև ընկած ժամանակահատվածը, որոնց տևո-
ղությունը կանխավ որոշված է լինում (տապակում, ջրախաշում և այլն), հավա-
սար է գործընթացի որոշված, հանձնարարված ժամանակին:
բ) Ընդհատ գործողության սարքերի, ապարատների բարձման տևողությու-
նը որոշվում է հետևյալ բանաձևով`
V
t = —,
q
որտեղ`
V-ն ապարատի տարողությունն է, կգ, լ, հատ,
q-ն՝ տեխնոլոգիական հոսքագծի արտադրողականությունը,
կգ/ր, լ/ր, հատ/ր:
գ) Գործընթացի արագությունը, կապված տեղափոխման հետ, հաշվվում է`
1
t = ——-,
60 · V
որտեղ՝
l-ն փոխադրիչի երկարությունն է, մ,
V-ն՝ փոխադրիչի շարժման արագությունը, մ/վ:
դ) Գոլորշացման տևողությունն ընդհատ գործողության ապարատներում
հաշվվում է ջերմային հաշվարկ կատարելուց հետո:
Տեխնոլոգիական սարքավորումների ընտրում և հաշվարկման ընդհանուր
դրույթներ: Տեխնոլոգիական հոսքագծերում գերադասելի են անընդհատ գոր-
ծողության սարքերը և ապարատները: Տարբերում են ոչ ավտոմատ, կիսաավ-
տոմատ և ավտոմատ սարքավորումներ: Սարքավորումներ ընտրելիս բաղ-
դատվում են արտադրամասի և սարքավորման արտադրողականությունները:
Տեխնոլոգիական հոսքագծերում հատկապես կարևորվում է հանգուցային
սարքերի ու ապարատների առավել չափով շահագործումը: Այդպիսի սար-
քավորումներից են վակուում շոգեմշակման բազմիրան տեղակայանքները,
շոգեյուղային վառարանները, ջրախաշիչները, շոգեհարիչները, լցնող և մա-
կափակող մեքենաները, ստերիլիզատորները: Տեխնոլոգիական հոսքագծերի
հիմնական պարամետրերն են.
1. Գլխավոր պարամետր: Հոսքագծի արտադրողականությունը:
2. Չափման միավորը: Հոսքագծերի արտադրողականությունը չափ-
վում է տոննաներով – կշռային միավոր, լիտրերով – ծավալային
միավոր, հպտ-ներով – պայմանական միավոր, արտահայտված
ժամանակի միավորի համար (ր, ժ, հերթափոխ):
3. Որոշ դեպքերում արտադրողականությունն արտահայտվում է
հումք վերամշակելու չափով:
4. Քանակը: Տեխնոլոգիական հոսքագծի արտադրողականության
թվական նշանակությունը պետք է համապատասխանի ստանդար-
տին նախապատվելի թվով: Ըստ պարամետրական շարքերի տեխ-
նոլոգիական հոսքագծերի արտադրողականությունները կազմում
են` 1, 3, 5, 7 տ/ժ հումք վերամշակելու հզորությամբ։
5. Պտղահյութերի տեխնոլոգիական հոսքագիծ – 3, 6, 10 տ հազար
լ/ժ:
Սարքավորումների հիմնական տեխնիկական բնութագրերի տվյալները
հետևյալներն են.
1. Արտադրող երկիր, գործարան և սարքավորման մակնիշ: Տվյալ-
ներն օգտագործվում են սարքավորումների հայտ ներկայացնելու
նպատակով:
2. Արտադրողականության չափը, կգ/ժամ, լ/ժամ, հատ/ժամ: Տեխնո-
լոգիական սարքավորումների արտադրողականության չափման մեջ պետք է նշված լինի, թե այն ինչպիսի հումքի համար է հաշված,
քանի որ հումքի մեկ այլ տեսակի համար արտադրողականությունը
կարող է տարբեր լինել:
3. Սարքավորումների չափերը` երկարություն, լայնություն, բարձ-
րություն: Այդ տվյալները թույլ են տալիս որոշելու սարքավորման
համար անհրաժեշտ մակերեսը և արտադրամասի պահանջվող
բարձրությունը:
4. Սարքավորման բեռնման և բեռնաթափման բարձրությունը: Այդ
տվյալները թույլ են տալիս որոշելու սարքերի փոխադարձ կապը:
5. Տանող հոլովակի անհրաժեշտ հզորությունը, տրամագիծը և
պտույտների թիվը: Այդ տվյալներն անհրաժեշտ են էլեկտրաէներ-
գիայի ծախսի հաշվարկի, էլ. շարժիչի ընտրման և կինեմատիկա-
կան սխեմայի կազմման համար:
6. Ջերմային ապարատի տաքացման մակերեսը` ցուցանիշ, որից
կախված է ապարատի արտադրողականությունը:
7. Կցախողովակների տրամագիծը: Կցախողովակներն անհրաժեշտ են
ապարատներին մթերք, գոլորշի, ջուր, ցրտագենտ, սառնակիր մա-
տուցելու և կոնդենսատի, կոյուղու հեռացման համար: Այդ տվյալ-
ներն օգտագործվում են կոմունիկացիոն սխեմաներ կազմելիս:
8. Սարքի զանգվածը: Այդ ցուցանիշից է կախված արտադրամասի
հատակի, իսկ բազմահարկի դեպքում` ծածկի հաշվարկը:
Ստուգիչ հարցեր
1. Տեխնոլոգիական գրաֆիկի անհրաժեշտությունը:
2. Երկու գործընթացների միջև ընկած ժամանակահատվածը:
3. Ընդհատ գործողության սարքերի բարձման տևողությունը:
4. Փոխադրիչների արագության որոշում:
5. Տեխնոլոգիական հոսքագծերի հանգուցային ապարատներ:
6. Հոսքագծերի արտադրողականության չափման
միավորներ:
Պատասխաններ`
1. Տեխնոլոգիական գոր-
ծընթացի գրաֆիկի միջոցով որոշվում է աշխատանքային հերթափոխի տար-
բեր ժամանակահատվածներում գոլորշու, ջրի, էլեկտրաէներգիայի, ցրտի պա-
հանջարկը, սահմանվում` սարքերի աշխատանքի սկիզբը և վերջը:
2.Երկու գործընթացների միջև ընկած ժամանակահատվածը, որոնց տևո-
ղությունը կանխավ որոշված է լինում (տապակում, ջրախաշում և այլն), հավա-
սար է գործընթացի որոշված, հանձնարարված ժամանակին:
3.Ընդհատ գործողության սարքերի, ապարատների բարձման տևողությու-
նը որոշվում է հետևյալ բանաձևով`
V
t = —,
q
որտեղ`
V-ն ապարատի տարողությունն է, կգ, լ, հատ,
q-ն՝ տեխնոլոգիական հոսքագծի արտադրողականությունը,
կգ/ր, լ/ր, հատ/ր։
4.Գործընթացի արագությունը, կապված տեղափոխման հետ, հաշվվում է`
1
t = ——-,
60 · V
որտեղ՝
l-ն փոխադրիչի երկարությունն է, մ,
V-ն՝ փոխադրիչի շարժման արագությունը, մ/վ
5.Տեխնոլոգիական հոսքագծերում գերադասելի են անընդհատ գոր-
ծողության սարքերը և ապարատները: Տարբերում են ոչ ավտոմատ, կիսաավ-
տոմատ և ավտոմատ սարքավորումներ։
6.Չափման միավորը: Հոսքագծերի արտադրողականությունը չափ-
վում է տոննաներով – կշռային միավոր, լիտրերով – ծավալային
միավոր, հպտ-ներով – պայմանական միավոր, արտահայտված
ժամանակի միավորի համար (ր, ժ, հերթափոխ):